سفیر باید اقتصاد بلد باشد| صادرات بدون برنامه ریزی و قوانین تسهیل گر امکان پذیر نیست

به گزارش می‌متالز، تحریم‌ها ضربه بزرگی به کسب درآمد‌های ارزی سالانه کشور زد و برای بازده زمانی به نسبت طولانی باعث کاهش ارزآوری از محل صادرات نفتی و غیرنفتی شد. امروز نیز علی رغم اینکه قدری بر درآمد‌های ارزی کشور افزوده شده، اما چالش دیگری پیش روی صنعت گران برای صادرات محصولاتشان قرار گرفته است؛ چالشی که منشا اصلی آن نه خارجی بلکه فقط داخلی است.

بر این اساس به اعتقاد فعالان صنایع مختلف بخش نامه‌های خلق الساعه همواره باعث سردرگمی کسانی که تولید صادراتی دارند می‌شود و بر تعداد بازار‌هایی که هر روز از دست می‌رود و کشور‌های دیگر آن‌ها را تصاحب می‌کنند افزوده می‌شود.

قوانین داخلی باعث از دست رفتن اعتبار تجار

در این رابطه آرمان خالقی عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت در خصوص این موضوع که چرا طی سال‌های اخیر و فرا گرفتن شیوه‌های دور زدن تحریم‌ها هنوز درحال از دست دادن بازار‌های صادراتی باقی مانده از قبل از تحریم‌ها هستیم در پاسخ به خبرنگار بازار بیان داشت: آنچه باعث شد ایران در سال ۱۴۰۱ و سال‌های ماقبل از آن به عنوان یک صادر کننده خوب در دنیا معرفی نشود این است که شاید کالای خوب تولید کنیم، اما همچنان نمی‌توانیم بر روی تعهدات صادراتی خود پایبند باشیم؛ چرا که کشوری که تحت تحریم است تمام مبادلات آن تحت شعاع این موضوع قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه بیشتر از تحریم‌های خارجی، قوانین و مقررات داخلی بر روند صادرات محصولات تاثیر گذاشته است افزود: این تولیدکنندگان هستند که با بخش خصوصی کار می‌کنند و تعامل دارد بنابراین اگر به دولت کشوری کالایی را بفروشیم موضوع تحریم‌ها اهمیت می‌یابد؛ بنابراین وقتی یک تاجر ایرانی با تجار اروپایی، آسیایی و یا آفریقایی دست به معامله می‌زند، اعتبار و اعتماد تجار به یکدیگر است که اهمیت می‌یابد و نقش تحریم‌ها کمرنگ‌تر می‌شود.

خالقی ادامه داد: هر چقدر تجار با یکدیگر تعامل خوبی داشته باشند، اما هر یک نتواند به تعهدات خود در زمان مناسب عمل کند اعتبار خود را مقابل یکدیگر از دست می‌دهند. این تعهد هم می‌تواند در نحوه و سر زمان بودن تحویل کالا یا پول باشد؛ بنابراین این جای تاسف دارد که طی سال‌های اخیر خیلی از فعالان اقتصادی کشور به واسطه ناهماهنگی‌های به وجود آمده در دستگاه‌ها و نهاد‌های کشور اعتبار چندساله خود را از دست داده اند.

افزایش هزینه‌های تولید با ادامه تحریم‌ها

عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت در خصوص کاهش یافتن بازار‌های صادراتی کشور طی سال‌های اخیر گفت: در حوزه صادرات یک مساله اولیه هم باید مد نظرمان باشد، تجارت یک کار دو سویه به خصوص در تجارت بین کشور‌ها است. شاید به شرکتی که کالایی می‌خواهد در کشور پخش کند بتوانیم کالا بدهیم و قرار نیست کالا بگیریم و باید پول بگیریم؛ بنابراین باید شرایط مبادله پولی فراهم باشد، اما وقتی با یک کشور تراز تجاری را در نظر می‌گیریم کشور‌ها فکر می‌کنند زمانی که از ایران قرار است مقدار مشخصی ریال یا دلار خرید کنند در مقابل آن باید چقدر خرید کنند. یعنی همه به خرید کالای تهاتری فکر می‌کنند.

چرا باید تحریم باشیم؟ چرا راه سخت را انتخاب می‌کنیم؟ آیا راه‌های راحت تری برای تجارت وجود ندارد؟

خالقی اضافه کرد: برای اینکه معاملات ما با کشور‌های دیگر موفق باشد باید حس برد برد در هر دو طرف ایجاد شود؛ یعنی آنچه که او دارد و به درد بنده می‌خورد را به خوبی گزینش کنم و تجارت را به درستی انجام دهم. این شناسایی موقعیت‌های تجاری این چنینی به خصوص برای فعالان صنایع ایران بسیار مهم است؛ چرا که نقدینگی را بین کشور‌ها نمی‌توانیم به سادگی جا به جا کنیم؛ بنابراین طرفین تجاری ما باید کسانی باشند که وقتی کالایی را به کشورشان می‌فرستیم و کالایی را از آن‌ها خریداری می‌کنیم مبادلات مالی مان در کشور خودمان اتفاق بیفتد نه اینکه بین دو کشور باشد.

وی با اشاره به شیوه‌های تجاری فوق به عنوان راهکار‌های دور زدن تحریم‌ها ادامه داد: البته مساله مهمتر از مواردی که گفته شد این است که چرا باید تحریم باشیم؟ چرا راه سخت را انتخاب می‌کنیم؟ آیا راه‌های راحت تری برای تجارت وجود ندارد؟ مگر در شرایط غیر تحریمی راحت‌تر نمی‌توانیم تجارت کنیم؟ راحت‌تر نمی‌توانیم اقتصادمان را بچرخانیم؟ برای مردم مان نمی‌توانیم راحت‌تر امکانات فراهم کنیم؟ آیا نمی‌توانیم قیمت‌ها را پایین‌تر بیاوریم؟ بپذیریم تحریم هزینه‌های تولید را در تمام عرصه‌ها بالا برده است.

ضرورت کاهش فشار قوانین داخلی برای ادامه تولید

خالقی در خصوص چالش‌های صنعت خودروسازی در شرایط تحریم بیان داشت: ناکارآمدی خودروسازی کشور به جای خود، اما فرض کنید در شرایط غیر تحریمی خودرو تولید کنیم؛ خودروسازی که با تکنولوژی جدید کار کند و قیمت تمام شده ارزان‌تر تجهیزات را فراهم کند خودرو هم ارزان‌تر به دست مردم می‌رسد؛ بنابراین این پول اضافه‌ای که برای مثال برای خودرو، مواد خوراکی و پوشاک می‌دهیم همگی هزینه‌های سربار است که می‌توان آن‌ها را رفع کرد. خیلی سال است که این را می‌گویم و یک سوال اساسی در اقتصاد است که هر کاری می‌خواهید انجام دهید، اما به چه قیمتی؟ این قیمت فقط پول نیست، زحمت و ریسکی است که بخاطر تصمیمی که گرفته می‌شود است.

وی افزود: در تمام مناسبات اقتصادی مان نیز باید این به چه قیمتی را از خود بپرسیم، حالا چه اقتصاد و چه سیاست باشد؛ بنابراین باید بدانیم چه می‌دهیم و چه می‌گیریم. وقتی این را ارزش گذاری کردیم و سنجیدیم و خیالمان راحت شد نسبت به کاری که انجام می‌دهیم اطمینان خاطر پیدا خواهیم کرد. الان در مورد موضوع تحریم هم قاعدتا به چه قیمتی سوال مهمی است. کار‌های زیادی می‌شود برای حل این موضوع انجام داد. وقتی می‌گوییم راه کار چیست برای معلول راه کار می‌دهیم که آن را انجام دهیم؛ بنابراین باید به دنبال ریشه یابی مساله باشیم. یکسری از موضوعات را باید از ریشه حل کرد و دیگر گرفتار جزئیات و راه کاری که چطور ارز را تخصیص دهیم و چطور ارز را به کدام گروه از صنایع و به چه نسبتی بدهیم و اولویت چیست؟ دشواری‌هایی است که گرفتار آن شده ایم.

این عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: به هر حال باید بدانیم که وقتی تحریم هستیم کار‌ها سخت‌تر می‌شود و کارکردن با دنیا سخت‌تر است یک کار هم با دنیا می‌خواهیم انجام دهیم باید کار را در داخل آسان کنیم. نمی‌شود با شرایط جنگ اقتصادی و تحریم و با بروکراسی که از قبل ارث بردیم کار بهتری انجام دهیم.

وی افزود: همیشه می‌گویم هر چقدر فشار از بیرون بیشتر شود باید فشار داخلی را کمتر کرد. بروکراسی را باید برداشت و مقررات دست و پاگیر را به حداقل کاهش داد و زمینه کار و فعالیت را باید آسان کرد تا بتوانیم جبران کنیم. نمی‌توانیم تحریم داخلی و خارجی هم داشته باشیم و مدام به آن اضافه کرد و انتظار داشته باشیم که رشد صادراتی داشته باشیم و بخش تولید را حفظ کنیم. خیلی سخت افزاری و پولی نیست، نرم افزاری و در دست دولت است که بتواند این شرایط را تسهیل کند.

لجستیک فرسوده مانعی برای صادرات

عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت بیان داشت: صادرات بحث مبادله مالی را دارد که باید ساز و کار آن رعایت شود حالا چه تهاتری و چه روش‌های جدید را باید برای آن فکری کرد؛ یعنی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و امثال آن راه حل این را مشخصا بگویند می‌خواهند چه کنند؟ اگر می‌خواهیم تغییری را شاهد باشیم. موضع بعدی که مهم است یک سری از زیرساخت‌های حمل و نقلی است که خیلی مهم است و نمی‌توان بدون اینکه کامیون‌های کاملا مجهز و استاندارد داشته باشیم صادرات کنیم. باید کالا را نزدیک مرز تحویل دهند و به داخل سرزمین ما بیاید و آنجا بار بزنند.

با ناوگان‌های ریلی کُند، تکنولوژی فرسوده و ... نمی‌توان صادرات داشت

وی با اشاره به فرسودگی کل سیستم حمل و نقل کشور اعم از ریلی، زمینی، هوایی و دریایی افزود: با این وضعیت می‌شود کار کرد، اما نمی‌توان رقابت کرد. چندان توجیه پذیر نیست که از سود بزنیم تا هزینه حمل و نقل را بدهیم. باید پرسید آیا می‌توان کالای سریع الفساد را بدون یخچال حمل کرد؟ نمی‌شود. قاعدتا باید ناوگان سرد خانه دار چه در ریلی و ... فراهم باشد. ما شرکت‌های حمل و نقل خیلی بزرگ جهانی را در کشور نداریم. این درحالی است که معتقد هستیم در چهار راه طلایی اقتصادی دنیا قرار گرفته ایم و باید هاب ترانزیت منطقه باشیم. برای هاب شدن هم نیاز به برنامه و تجهیزات داریم.

خالقی ادامه داد: الان با این ناوگان‌های ریلی و با سرعت پایین، تکنولوژی فرسوده و ... نمی‌توان این کار را انجام داد و این امر سرمایه گذاری می‌خواهد. به طور جد نیازمند سرمایه گذاری هستیم. حداقل باید بتوانیم بار دیگران را حمل کنیم. وقتی بارمان را کسی نمی‌خرد، باربری که می‌توانیم انجام دهیم.

وی تاکید کرد: ایران ظرفیت هاب ترانزیتی منطقه شدن و به دنبال آن هاب تجاری منطقه شدن را دارد. نمی‌توانید هاب تجاری بشوید، اما حمل و نقل فراهم نباشد. چطور است کشوری همچون امارات با آن مساحت کم هاب تجاری می‌شود و عمده کالای ایران هم از امارات می‌آید. چطور است که کالای ما باید امارات برود، تخلیه و دوباره بارگیری شود و دوباره به ایران بیاید؟ نقص ما کجا است؟ بالاخره یک نقصی داریم که چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد.

ضرورت فراهم کردن زیرساخت‌های صادرات

این فعال صنعتی با اشاره به ظرفیت پایین بنادر کشور برای فعالیت‌های تجاری گفت: بنادر ما اکنون ظرفیت باری که در آنجا تخلیه می‌شود و مربوط به کشور است را ندارند بعد می‌خواهیم هاب منطقه شویم و برای دیگران هم حمل و نقل انجام دهیم؟ آیا با این وضعیت بنادر و دپویی که در آن‌ها رخ می‌دهد و فساد مواد غذایی در آنجا زیاد رخ می‌دهد می‌توان برای مثال ترانزیت روسیه شد؟ قاعدتا قرار بود این کار را انجام دهیم و ظرفیت اقتصادی آن وجود دارد.

وی افزود: معنای صادرات مجدد در کجاست؟ ما کالا را بیاوریم اینجا و به مناطق مختلف صادر کنیم. کدام کشور ظرفیت ما را دارد که نتوانستیم از آن استفاده کنیم؛ بنابراین حتی بدون سرمایه گذاری و تولید، در صادرات مجدد ثروتی است که برای کشور کفایت می‌کند. این موضوعی است که خیلی باید آن را جدی بگیریم.

خالقی ادامه داد: وقتی می‌گوییم به صادرات فکر می‌کنیم فقط ارسال چند سنگ معدن و کالای کشاورزی به صورت خام و بدون بسته بندی مناسب یا بدون فرآوری نیست. علاوه بر این برای صنایع دستی نیز هنوز تعریف درستی برای صادرات نداریم. به طوری که اکنون نه تنها برند کل فرش ایرانی را از دست دادیم بلکه نتوانستیم حتی یک برند سازی درست انجام دهیم که از فرش ایرانی مراقبت کند. همچنین نتوانستیم علیه کشور‌هایی که به نام ایرانی کار می‌کنند اقامه دعوا کنیم و جلوی آن‌ها را بگیریم و حرمت طرح و فرش ایرانی را حفظ کنیم.

سفرای ایران در کشور‌های خارجی علاوه بر ماموریت‌های کنسولی، باید سفیر اقتصادی ایران هم باشند

این فعال صنعتی تصریح کرد: صادرات باید سیاستی داشته باشد و نهاد متولی آن باید پشت این کار باشد. همچنین باید یک نقشه کاربردی و راهبردی در حوزه تجارت خارجی داشته باشیم. در آنجا باید تکلیف دستگاه معلوم شود؛ یعنی وزارت خارجه باید بداند سفیری که در کشور خارجی حضور دارد علاوه بر ماموریت‌های کنسولی، باید سفیر اقتصادی ایران هم باشد.

وی افزود: بنابراین سفیر باید کسی باشد که کار اقتصادی بلد و دنبال حل کردن مشکلات باشد. ما باید به دنبال مراکز تجاری کشور باشیم. باید بگذاریم مراکز تجاری رسما ایجاد و کار را دنبال کنند. همین الان زیر ۱۰ نفر رایزن بازرگانی در دنیا حضور دارند این درحالی است که بازار به این وسعت و این همه کشور در دنیا است. کسی که دغدغه اقتصادی دارد و آن طرف برود و اطلاعات آن‌ها را به ما برساند و از آن طرف هم اطلاعات ما را داشته باشد و تسهیل گر باشد نداریم. کسی که بتواند فرصت‌های مشترک تجاری را تشخیص دهد و تجار را بهم برساند.

عضو هیات مدیره خانه صمت ادامه داد: اینکه فرض کنید اتاق بازرگانی مشترک داریم آیا اتاق بازرگانی مشترکی بین ما دو کشور قرار دارد؟ این اتاق بازارگانی قرار است چه کند و چقدر باید اثرگذار باشد؟ این‌ها جزو مواردی است که انتظار می‌رود در اتاق بازارگانی ۱۴۰۲ در خدمت تجارت کشور ما و کشور متقابل قرار بگیرد.

وی ادامه داد: بخش دیگر این است که قاعدتا نیازمند آموزش هستیم، کسی که زبان تجاری خارجی را بلد باشد و جسارت خارج شدن از دفتر کارشان را داشته باشد؛ یعنی وقتی می‌خواهیم به بازار آفریقا ورود کنیم حداقل باید کارشناس ما ۶ ماه در افریقا بماند. نیاز سنجی کند و کار را اداره کند؛ کاری که نفرات کشور‌های موفق انجام می‌دهند؛ بنابراین نمی‌توانیم در کشور بمانیم و انتظار داشته باشیم که کالاهایمان را کسی بخرد.

منبع: بازار